Katalog artystów

Jerzy Treliński

Treliński jest reprezentantem dominującej w środowisku łódzkiej PWSSP (dziś ASP) postawy wobec sztuki wywodzącej się z tradycji reprezentowanej przez konstruktywizm rosyjski i Bauhaus. Odwołuje się ona do plastyki abstrakcyjnej, ale zarazem silnie akcentuje jej związek z projektowaniem graficznym.

W początku lat siedemdziesiątych, gdy Treliński zaczyna swoją drogę twórczą ta tradycja łączy się z coraz silniejszymi wpływami sztuki konceptualnej. Treliński traktuje malarstwo marginalnie. Był przede wszystkim projektantem. Zarazem potrafił z praktyki projektanta wyciągnąć konsekwencje artystyczne. Treliński całe życie był związany z łódzką Akademią, był nawet jej Rektorem. Swoje najbardziej radykalne prace konceptualne realizował poza uczelnią.

Przejawem tej aktywności było założenie Galerii 80x140 wiosną 1971 roku w Klubie Plastyków ZPAP, w piwnicach kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 86 w Łodzi. Na ścianie został wyznaczony obszar 80x140, typowy format prac graficznych. Galeria stała się szyldem szerokiej działalności artystycznej, obejmującej prace Trelińskiego i innych artystów, a także działała w sieci galerii konceptualnych lat siedemdziesiątych. Już pierwszy projekt pokazuje krytyczny charakter przedsięwzięcia. Kartkowa buchalteria (maj 1971) polegała na rozłożeniu na stolikach 700 kartek A4 czystego papieru. Każdego dnia kartki były liczone rano i wieczorem, oraz sporządzany był ich bilans. Liczenie odbywało się przy świadkach i skrupulatnie zapisywany. Po 18 dniach bilans wyniósł zero kartek i działanie dobiegło końca. Komentarz autorski brzmiał: „Robię to po to, aby uświadomić sobie, że to robię. Chcę potwierdzać gotowość twórczą”. Jej potwierdzeniem były kolejne prace.

„Robimy” – ogłoszenie tej treści ukazało się w Dzienniku Łódzkim nr 225, z 22 września 1973 roku (Treliński wspólnie z Tadeuszem Piechurą i Andrzejem Pierzgalskim). Działalność wkracza w przestrzeń publiczną, czego wyrazem było nielegalne umieszczenie wielkoformatowego napisu GALERIA „80x140” na fasadzie nad wejściem do hali sportowej w Łodzi przy al. Politechniki. Najbardziej radykalne i ryzykowne były interwencje w pochód pierwszomajowy: Pochód, 1974, gdy dołączył do pochodu trzymając przed sobą znak TRELIŃSKI i Funkcja, 1977 gdy włączył się w pochód z opaską na ramieniu zadrukowaną znakiem TRELIŃSKI podobną do tych, które miały służby porządkowe (funkcyjni) i dyrygował uczestnikami, powtarzając im półszeptem„rozejść się”. Funkcja to ostatnia praca Trelińskiego pod szyldem galerii 80x140.

W roku 1972 Treliński zaczął rozwijać projekt Autotautologie. Nazwisko – TRELIŃSKI w postaci znaku graficznego było umieszczane na przedmiotach i wprowadzanie w rozmaite sytuacje zewnętrzne. Cykl zapoczątkowała książka artystyczna składająca się z 224 stron zadrukowanych znakiem TRELIŃSKI. Powstały pocztówka i znaczek, krawat, sukienka, poduszka, pudełko na buty, plakat, flagi dekorujące miasto, stroje plażowe; napis był umieszczany w pejzażu. W Muzeum Narodowym w Warszawie obiekty składające się na cykl Autotautologie zostały wystawione w gablocie, w kontekście dzieł w galerii sztuki średniowiecznej. Projekt pozostaje otwarty.

Zob. więcej: Łukasz Guzek, „Najbardziej radykalne postawy w ruchu galerii konceptualnych lat siedemdziesiątych. Galeria 80x140 Jerzego Trelińskiego i galeria A4 Andrzeja Pierzgalskiego” Sztuka i Dokumentacja nr.4 (2011).

Łukasz Guzek

Realizacja: Dianthus
Dokument wydrukowany ze strony: www.artysci-lodzkie.pl/pl/artysta/t/jerzy-trelinski/