Zbigniew Nowicki

Ur. w 1966 roku. W latach 1990 -1997 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, którą ukończył na Wydziale Edukacji Wizualnej, dyplomem z malarstwa w pracowni Krystyna Zielińskiego. Po dyplomie rozpoczął pracę jako pedagog na ASP w Łodzi, gdzie pracuje do dziś. Nowicki wypowiada się głównie w malarstwie. Zrealizował również kilka filmów, które korespondują z tematyką jego płócien.

Przełom w twórczości Zbyszka Nowickiego następuje w latach 1999 -2003, kiedy artysta rezygnuje z przenoszenia na płótno własnych emocji i przeżyć, a zaczyna obserwować i komentować otaczającą rzeczywistość. Inspiracją do cyklu obrazów „Mandala Bóstw” pochodzących z tego okresu stała się polska rzeczywistość, która już zdążyła przesycić się nowymi, ekskluzywnymi towarami, dobrami konsumpcyjnymi oraz reklamami tych produktów. Nowicki na swoich płótnach zaczął odtwarzać i w charakterystyczny dla siebie sposób przetwarzać otaczającą rzeczywistość. W obrazach pojawiają się wnętrza urządzone według zachodnich wzorców – mieszkania, eleganckie łazienki, miejsca rekreacji i sportu, a w nich nowi herosi – mafiosi? – silni, młodzi i bogaci. Inspirację dla jego płócien stanowią reklamy, gazety, wiadomości telewizyjne oraz kultura masowa. Płótna cechuje lapidarny rysunek oraz syntetyczna, szkicowa forma przedstawienia. Typowe dla Nowickiego jest połączenie w jednej pracy różnych stylistyki malarskich. Na abstrakcyjne, ekspresyjnie malowane tło nakłada precyzyjny, choć uproszczony rysunek. Jego płótna wyróżniają się bogactwem fakturowym oraz grą z różnymi konwencjami malarskimi. W pozornej afirmacji przestawianej rzeczywistości wyczuwamy podskórną krytykę.

Ważnym aspektem twórczości Nowickiego jest zainteresowanie filozofią Wschodu. Cykl „Mandala Bóstw” zalicza również się również do tworzonej przez artystę od końca lat 90 Sztuki Podprogowej. Inspiracją do jego powstania były reklamy, które zaczęły po zalegalizowaniu wolnego rynku bezlitośnie zasypywać wycieraczki przed naszymi mieszkaniami. Artysta doszedł wtedy do wniosku, że sztuka mogłaby stać się „towarem” tak samo łatwo dostępnym jak reklamowane produkty, a przynajmniej wykorzystywać podobne mechanizmy. Podobno jednym z trików spotów reklamowych jest zastosowanie reklamy podprogowej -treść odbieramy nieświadomie – np. wmontowane w film lub spot reklamowy kadry reklamujące produkt, których czas emisji jest zbyt krótki abyśmy zauważyli, że patrzymy na reklamowany produkt. Można więc wysnuć analogię, że Sztuka Podprogowa Nowickiego również oddziałuje na naszą podświadomość, w związku z czym nie jesteśmy w stanie odebrać w sposób świadomy wszystkich jej treści.

Od roku 2004 Nowicki włącza do swojego malarstwa szablon oraz maluje na folii. W tym samym roku Nowicki namalował obraz „Kultura Fizyczna” – techniką mieszaną na folii. Kompozycja obrazu składa się z przenikających się rysunków kulturystów na rozmaity sposób ćwiczących swoje ciała. Obraz wydaje się być ironicznym komentarzem do postawy społeczeństwa, dla którego słowo kultura już dawno przestało się kojarzyć z wartościami intelektualnymi.

Warto wspomnieć również o rozwijanym od 1999 roku przez Nowickiego cyklu Osoby. Są to portrety sławnych ludzi reprezentujących różne profesje. Artysta namalował m.in. Antony'ego Hopkinsa, Milesa Davisa, Benedykta XVI-go, Benazir Butto, Dalajlamę. Są to niewielkie formatowo płótna, na których twórca w sposób syntetyczny, używając jedynie kilku kresek lub plam nakreśla wizerunek postaci. Często są to postaci zatrzymane w ruchu, jakby w ujęciu migawki aparatu. Niektóre patrzą na widza badawczym spojrzeniem, inne zajęte są sobą.

W twórczości Nowickiego można wyróżnić także nurt sztuki zaangażowanej – artysta jest gorącym zwolennikiem wyzwolenia Tybetu. Nawiązując do sytuacji Tybetańczyków Nowicki wykonał serię obrazów – pastiszów znanych dzieł z historii sztuki wyobrażających przemoc. W płótnie pt Real malowanym w charakterystycznej dla Nowickiego konwencji – abstrakcyjne, ekspresyjne fakturowo tło, na które artysta nałożył linearny rysunek w typie komiksowym, bez trudu rozpoznajemy nawiązanie do Rozstrzelania Powstańców Madryckich Goyi. Seria Rozstrzelań to parafraza cyklu obrazów Andrzeja Wróblewskiego. W tym przypadku ofiarami są mnisi tybetańscy.

Z 2007 roku pochodzi seria obrazów inspirowanych hitami kinowymi oraz filmami science fiction. Kompozycja zamyka się tu w tondzie lub w elipsie, jak na obrazie „Opiekunowie zastępczy”, gdzie na jaskrawo-zielonym tle, wśród kwiatów i unoszących się w powietrzu muskularnych „putt” rozpoznajemy schematycznie, nieco naiwnie narysowane postacie Neo i Trinity – bohaterów filmu Matrix.

W 2008 Nowicki stworzył cykl „Grawitacja Egzystencji”. Nadal podejmuje aktualne tematy, takie jak polityka Chin, życie emigrantów, przemoc. Obrazom tym jednak daleko do agitacji politycznych. Są to raczej surrealistyczne wizje, przesycone wielością znaczeń i odniesień. Artysta wzbogaca środki malarskie, np. zaczyna stosować spraye. Nadal prowadzi grę z konwencjami malarskimi – wywołuje u widza złudzenia optyczne i perspektywiczne – jak np. w obrazie „Kanapa”. Ukazuje na płótnach kilka scen symultanicznie, przez co sprawiają one wrażenie kolaży. Pojawiają się cytaty z historii sztuki – obrazy Picassa i Mantegni. Obrazy Nowickiego to przetworzone przez jego wyobraźnię bodźce zbierane z wielu źródeł – z mediów, ulicy, reklam, spotkań ze znajomymi. Efektami tych zderzeń z rzeczywistością są płótna w których paranoje rzeczywistości stają się przetworzonymi przez nasz mózg sennymi wizjami czy nawet koszmarami.

Nowicki tworzy również filmy, które traktuje jako medium dopełniające malarstwo. Nie przejmuje się warsztatem. Nie ukrywa amatorskiego wykonania. Filmy sprawiają wrażenie scen kręconych szybko, bez specjalnego przygotowania. Są rodzajem szkiców video. Utrzymane są w konwencji żartu lub ironii. Autor chce przy ich pomocy mówić w sposób lekki o rzeczach ważnych. W filmie Mane Tekel Fares komentuje wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. W „Egzorcyście” artysta odnosi się praktyki wypędzania demonów z duszy opętanego. Ciemny kadr, niewyraźne postaci budują tajemniczy, wywołujący dreszczyk emocji nastrój. Jednak siermiężna stylistyka filmu, naprędce zaaranżowany plan filmowy sugerują, że mamy do czynienia nie z horrorem a czarnym humorem. W filmie „Dublerzy” artysta używając konwencji para-dokumentu w mistrzowski sposób dezorientuje widza. Po obejrzeniu filmu już nie jesteśmy pewni czy tytułowi dublerzy filmów porno to autentyczne postacie, a film jest wynikiem artystycznego „śledztwa” Nowickiego, czy też artysta wykreował całą sytuację na potrzeby filmu oraz gry między rzeczywistością medialną, a tą którą znamy z własnego doświadczenia.

Nowicki więc jak sejsmograf zbiera bodźce dochodzące do niego z otoczenia wszelkimi kanałami. Czasami tylko zatrzymuje jakąś scenę jak w migawce aparatu, innym razem „zagęszcza” nagromadzone wrażenia tworząc paranoiczne lecz bynajmniej nie enigmatyczne wizje świata. Dla niego sztuka jest komunikatem, przekazuje odbiorcy konkretne treści, zwraca uwagę na współczesne problemy. Nowicki wyznaje zasadę esse = percipi – być znaczy oglądać, odbierać, przyjmować. Obrazy Nowickiego pokazują, że malarstwo mimo rozwoju nowych mediów nadal potrafi w sposób sugestywny i poruszający przekazywać współczesne treści.

Poza aktywnością w sztukach wizualnych Zbyszek Nowicki gra również w zespole, który tworzy wraz ze swoim synem. Ceni również malarstwo Luca Tuymansa.

Anka Leśniak